سری مصاحبه با رهبران موفق
مصاحبه با فیل نایت
بنیان‌گذار و از مدیران برجسته و بازنشسته شرکت نایکی
قسمت یکم
منتشر شده در مجله کسبوکار هاروارد
هالیوود وقتی می‌خواهد ظاهر یک رهبر را به تصویر بکشد، او را فردی بلندقامت، خوش‌تیپ و با ظاهری قوی معرفی می‌کند. درحالی که بیشتر اوقات، رهبران خوب دقیقاً ظاهری غیر از این دارند و ممکن است در هر شکل و شمایلی دیده شوند.
در سال ۱۹۶۴، فیل نایت به دنبال ایده‌ای که پیش‌تر در مقاله‌ای در مدرسه کسبوکار استنفورد پیشنهاد داده بود، شروع به وارد کردن کفش‌های دومیدانی از ژاپن کرد. آن کار، که با بودجه‌ای اندک و چند کارمند صورت گرفت، در نهایت به ایجاد نایک، بزرگ‌ترین، سودآورترین و شناخته‌شده‌ترین شرکت تولیدی کفش ورزشی جهان انجامید.
چند سال پیش، فیل نایت که فردی کاملاً درونگرا و حتی در مقایسه با معیارهایی که مدیران ارشد و بنیان‌گذاران شرکت‌های عادی دارند، محافظه‌کار به نظر می‌رسید، کتابی نوشت با عنوان «کفش باز»، که داستان روزهای نخست تلاش‌های او در شرکت نایکی می‌باشد.
با توجه به شخصیت و منش او، عجیب نیست که او در کتاب خود موفقیت نایکی را به شانس و موقعیت‌شناسی و نیز کمک و رهبری دیگران نسبت می‌دهد. اما فیل نایت رهبری بود که بینش، انگیزه و نظم و مهارت لازم را داشت تا شرکت نایک را در جایگاه برتر در دنیای پوشاک ورزشی مستقر کند.
او در نوامبر سال ۲۰۰۴ از سمت مدیر‌عاملی و در ژوئن ۲۰۱۶، از عضویت در هیئت‌مدیره بازنشسته شد، اما هنوز رئیس افتخاری شرکت، بزرگ‌ترین سهام‌دار و الهام‌بخش آن می‌باشد. من با او در هیئت‌مدیره انستیتو بروکینگز و به‌عنوان مردی دوستدار تاریخ آشنا شدم.
فیل نایت سال‌های متمادی است که به‌طور منظم در جلسات هیئت‌مدیره مؤسسه بروکینگز شرکت می‌کند. او همیشه از کفش‌های نایکی و عینک آفتابی تیره استفاده می‌کند، به‌طوری‌که معمولاً مشکل می‌توان تشخیص داد آیا بر آنچه می‌گوید تمرکز دارد یا اساساً با چشم باز صحبت می‌کند یا خیر. اما تصور می‌کنم او دائم به این موضوع فکر می‌کند که چگونه شرکت نایک به جایگاهی برسد که تمام مردم دنیا از محصولات آن استفاده کنند.
فيل نایت معمولاً مصاحبه‌های طولانی انجام نمی‌دهد، اما من او را متقاعد کردم تا برای این مصاحبه که در ماه مارس ۲۰۱۷ در واشینگتن دی.سی. صورت گرفت، به اندازه کافی وقت بگذارد. البته برای متقاعد کردن او به وی اطمینان دادم که در خلال مصاحبه از کفش‌های نایکی استفاده کنم.
اگرچه فیل نایت اصراری ندارد تا موفقیت نایک را مدیون تلاش‌های خود بداند، اما آشکارا به این نکته اشاره می‌کند که رهبران افرادی هستند که صرف‌نظر از تجربه، تحصیلات، دیدگاه و میزان هوشمندی، کاملاً بر این باورند که موفقیت هر مؤسسه یا شرکتی، به کار و تلاش بستگی دارد؛ این نکته مهم در مورد فیل نایت نیز صادق می‌باشد. بدیهی است، او نه تنها این رؤیا را در سر داشت تا شرکت پوشاک و کفش ورزشی را به شهرت جهانی برساند، بلکه آماده بود تا ساعت‌های متمادی کار کند -و شکست‌ها و بحران‌های پیش رو را پشت سر بگذارد- تا این رؤیا تحقق یابد و در سال‌های اخیر، امور را به مدیران با تجربه‌ای واگذار کند که توانسته‌اند به توسعه هر‌چه بیشتر شرکت کمک کنند.
نویسنده: وقتی شرکت نایک را راه‌اندازی کردید، در مورد طراحی کفش ایده‌ای نداشتید، چیز زیادی در مورد مدیریت نمی‌دانستید و پولی هم در بساط نداشتید. اما امروز ارزش سرمایه شرکت حدود ۱۰۰ میلیارد دلار می‌باشد، حدود ۴۰ میلیارد دلار سود و هفتادوچهار هزار کارمند دارد. آیا وقتی شرکت را در اوایل دهه ۱۹۶۰ راه‌اندازی کردید، تصور می‌کردید به موفقیت‌های امروز دست یابید؟
نایت: گاهی اوقات وقتی با این پرسش روبه‌رو می‌شوم، می‌گویم: «ما دقیقاً طبق برنامه عمل می‌کنیم.» اما برای پاسخ دادن به پرسش شما باید قدری هوشیارتر باشم. در واقع، ما مسیری را طی کرده‌ایم که هیچ‌کس نمی‌توانست آن را پیش‌بینی کند. وقتی ما کار خود را شروع کردیم، کل فروش کفش‌های ورزشی صاحب برند در ایالات‌متحده، حدود ۲ میلیارد دلار بود. در حالی که در سال گذشته ۹ میلیارد دلار فروش داشته‌ایم. نسبت به سال نخست، سهم بازار ما ۴۵۰ درصد می‌باشد. ما از مزیت توجه به ورزش دومیدانی، توجه به پیاده‌روی، توجه به تناسب‌اندام و از همه فرصت‌ها به خوبی بهره برده‌ایم.
نویسنده: منظور شما این است که شرکت، هم محصول خوب ارائه کرده و هم از ارزیابی خوب، یا از هر‌دوی آن‌ها بهره برده؟
نایت: ما یک شرکت بازاریابی هستیم و محصول، مهم‌ترین ابزار کار ما می‌باشد.
نویسنده: کدام مهارت یا قابلیت شما به چنین نتیجه‌ای منجر شده است؟ هوش سرشار، انگیزه زیاد یا رهبری عالی؟
نایت: همه آن‌ها. البته اگر بخواهم یک مهارت را ذکر کنم، باید بگویم ارزیابی خیلی خوب من از مردم مهم‌ترین مهارت من بوده. یکی از چیزهایی که در پی اثبات آن در کتاب کفش باز بودم -و امیدوارم در این راه موفق بوده باشم- این بود که نشان دهم همکاران و اعضای گروه من چقدر مفید و ارزشمندند. آن‌ها خیلی عالی هستند
نویسنده: باید اعتراف کنم که پیش از خواندن کتاب نمی‌دانستم کفش باز چیست. اما از شما می‌پرسم، کفش باز یعنی چه؟
نایت: اگر بخواهم خیلی خلاصه بگویم، کفش باز کسی است که واقعاً کفش را دوست دارد. این فرد خود من بودم؛ من دونده بودم. برای یک دونده هیچ‌چیز به اندازه کفش اهمیت ندارد. کفش از همان زمان برای من اهمیت یافت و این اهمیت از همان زمان در ذهن من باقی‌مانده.
نویسنده: شما اهل اورگان هستید و پدرتان سردبیر روزنامه بود. یک‌بار که تابستان دنبال کار می‌گشتید به شما گفت که استخدامتان نمی‌کند. چرا؟
نایت: خوب، او من را خیلی خوب می‌شناخت. آن موقع پورتلند دو روزنامه مهم داشت. او ناشر روزنامه جورنال بود و من را استخدام نمی‌کرد. بنابراین، به آن طرف خیابان رفتم و به روزنامه اورگونین درخواست کار دادم و استخدام شدم. من سه تابستان را در آنجا کار کردم.
نویسنده: در دوران دبیرستان اهل ورزش بودید و دومیدانی تمرین می‌کردید. آیا ورزشکار متوسطی بودید یا مقامی هم کسب کرده بودید؟
نایت: از متوسط کمی بالاتر بودم، اما مقامی کسب نکرده بودم.
نویسنده: اما بورس گرفتید تا به دانشگاه اورگان بروید، درست است؟
نایت: خیر، این‌طور نیست. من یک ورزشکار معمولی بودم.
نویسنده: تا جایی که من به یاد دارم، بهترین دوران شما زمانی بود که یک مایل را در حدود چهار دقیقه و ده ثانیه دویدید.
نایت: بله، چهار دقیقه و سیزده ثانیه.
نویسنده: چهار دقیقه و سیزده ثانیه. من سه ثانیه به شما ارفاق کردم!
نایت: خیلی ممنون از شما!
نویسنده: فرض کنید امروز دو حق انتخاب داشتید؛ یا می‌توانستید نایک را تأسیس کنید، یا یک مایل را در ۳ دقیقه و ۵۶ ثانیه بدوید. کدام را ترجیح می‌دادید؟
نایت: یک مایل در ۳ دقیقه و ۵۶ ثانیه یا ساختن نایک؟ قطعاً نایک را انتخاب می‌کردم. اما اگر دقت کنید با کمی مکث جواب دادم!
نویسنده: پس از آنکه یک سالی در ارتش خدمت کردید، چند سال هم در خدمت نیروهای ذخیره بودید و سپس، به دانشکده بازرگانی دانشگاه استنفورد رفتید. چطور شد که استنفورد را انتخاب کردید؟
نايت: خوب! برای اینکه دانشکده خوبی بود و من هم پذیرفته شدم.
ادامه دارد...
Interview series with successful leaders
Interview with Phil Knight
Founder and one of the prominet and retired managers of Nike company
Part 1
Published in Harvard Business Journal
